Khi nhắc đến trung thu, người ta sẽ nghĩ ngay đến việc đi rước đèn rồi phải không nào? Đèn lồng được ví như món quà tinh thần trong ngày Têt Trung Thu. Hiện nay, có vô số những mẫu đèn sáng tạo tuy nhiên, đèn ông sao, đèn kéo quân vẫn mang chút hoài cổ và nhiều người yêu thích. Nếu như bạn thuộc tuýt người khéo tay hay làm thì chắc chắn không thể bỏ qua việc tự tay làm lồng đèn rồi, chỉ cần chuẩn bị một vài dụng cụ đơn giản là có thể làm ngay một cái lồng đèn kéo quân cực kỳ xinh xắn cho một kỳ trung thu đáng nhớ. Nào, cùng Ngonaz học cách làm đèn kéo quân đón Trung Thu dưới đây.
Sự tích lồng đèn Kéo quân
Theo truyện cổ tích dân gian, ngày xưa, gần đến dịp Tết Trung thu, theo lệnh Vua, dân chúng nô nức thi nhau chế ra những chiếc đèn kỳ lạ nhưng không có chiếc đèn nào làm cho vua vừa ý.
Bấy giờ, có một nông dân nghèo khó tên là Lục Đức mồ côi cha, ăn ở với mẹ rất hiếu thảo. Một hôm mơ, Lục Đức gặp được một vị thần râu tóc bạc phơ tự xưng là Thái Thượng Lão Quân đã bày cho cách làm chiếc đèn dâng Vua.
Theo lời dặn của Thần, Lục Đức cùng mẹ lấy những thân trúc trắng cùng giấy màu để làm chiếc đèn. Vào đúng ngày rằm tháng 8 chiếc đèn đã hoàn thành, chàng vui mừng cùng mẹ đem chiếc đèn vào kinh thành dâng vua.
Khi nhìn thấy chiếc đèn vừa lạ, vừa nhiều màu sắc lại biết chuyển động nhà vua rất hài lòng. Vua bèn hỏi chàng về ý nghĩa của chiếc đèn, Lục Đức theo lời Thần tâu rằng: “Thưa bệ hạ, thân trúc ở giữa đèn là biểu hiện trục khôn, cái chong chóng quay sáu mặt biểu tượng cho sáu cá tính của con người: thương, ghét, giận, buồn, vui, hờn. Cái chong chóng quay luôn luôn, tượng trưng cho con người hay thay đổi cũng có căn do, đó là đạo làm người. Chong chóng quay luôn cũng nhờ ánh đèn soi sáng, cũng như con người tốt lành cũng nhờ đạo đức. Sáu mặt của chiếc đèn làm bằng giấy tươi sáng biểu hiện cá tính của con người”.
Vua ban lệnh truyền đem đèn cho dân chúng cùng xem. Khi đèn được đốt lên chong chóng bắt đầu quay. Hình ảnh vua, quan, người, ngựa nối đuôi nhau hiện lên với sáu màu sắc rực rỡ. Tất cả những hình nhân trên đèn được làm bằng giấy. Vua hài lòng, cho người ban thưởng cho hai mẹ con Lục Đức rất hậu và phong làm Vạn Hộ Hầu.
Từ đó, mỗi khi nhớ lại sự tích người con hiếu thảo Lục Đức, vào dịp Tết Trung thu dân chúng đua nhau bắt chước chàng làm nên những chiếc đèn màu rực rỡ còn được gọi là đèn kéo quân.
Ý nghĩa lồng đèn kéo quân
Ban đầu hình ảnh của chiếc đèn kéo quân nhằm gợi cho trẻ em nhớ về lịch sử cũng như tình yêu nước thông qua hình ảnh của những đoàn quân lính xung trận (đây cũng là nguồn gốc của tên gọi “kéo quân”).
Về sau người ta sáng tạo thêm nhiều hình ảnh trên chiếc đèn như hình tứ linh nhảy mua, bác nông dân làm ruộng, quan trạng vinh quy bái tổ,… hay hiện đại hơn là các hình dạng nhân vật hoạt hình Doraemon, Tôn Ngộ Không,…
Nguyên lý hoạt động của đèn kéo quân
Chiếc đèn này được làm theo quy cách ngoài vuông trong tròn. Bên ngoài đèn có 4 mặt giấy bóng kính như 4 màn ảnh.
Bên trong bao gồm:
Chính giữa đèn được cố định bằng một cái trục thẳng đứng làm bằng một thanh tre thẳng, vót tròn và chót lại bằng hai kim nhọn ở hai đầu. Kích thước của trục có thể từ 50, 60 phân đến vài mét tuỳ vào chiều cao của đèn.
Xung quanh trục đèn là những vòng trụ dán giấy trang trí cho đèn. Các giấy trang trí này được sắp xếp, buộc thành nhiều tầng gọi là các tầng đèn để có được nhiều hình phong phú.
Do trục trơn và giấy dán nhẹ khi đốt đèn, lửa bên trong đèn nóng lên làm trọng lượng riêng của khí giảm. Khí nóng nhẹ bay lên và va vào vòng trụ sẽ làm đèn tự động quay. Tiếp đến, luồng không khí bên ngoài nặng hơn khi luồng vào đèn sẽ tiếp tục bị đốt nóng tạo thành dòng đối lưu làm đèn tiếp tục quay.
Một chiếc lòng đèn tự quay, nghe hấp dẫn quá đúng không nào. Hãy cùng tìm hiểu về cách làm đèn kéo quân thú vị mà cũng rất đơn giản theo hướng dẫn bên dưới nhé.
Cách làm đèn kéo quân bằng giấy
Dụng cụ chuẩn bị
- Keo dán
- Dao cắt giấy
- Kéo
- Thước
- Compa
- Khoảng 6-7 tờ A4 bìa màu hoặc bìa trắng
- 3-4 bìa giấy cứng loại dày
Các bước làm
Bước 1: Làm nóc lồng đèn
Dùng tờ bìa cứng cắt hình bát giác như trên, mỗi cạnh 9.5cm để làm nóc lồng đèn.
Bước 2: Làm giá để nến
Bạn dùng thêm một tờ bìa cứng còn lại làm giá để nến, cạnh 9.5cm tương tự. Dùng compa chấm một tâm ở giữa, cách đều mỗi hình tam giác phải bỏ đi là 1.5cm.
Bước 3: Làm vách bọc bên ngoài đèn
Bạn dùng tờ bìa màu trắng A4 cắt chiều rộng thành 9.5 cm. Như vậy, mỗi tờ A4 là được 2 vách. Bạn cứ cắt cho đến khi có được 8 vách, có thể lựa chọn màu sắc tùy ý. Sau đó, bạn khoét phần giữa vách vừa cách ra.
Bước 4: Cắt dán làm cửa sổ
Lấy tờ bìa trắng, bạn đo đạc kích thước sao cho vừa khít với cửa sổ mà bạn đã khoét trước đó, xong lấy hồ dán lại thành vách có ô cửa sổ trắng. Làm tượng tự cho hết cả 8 miếng.
Bước 5: Gấp 8 vách cửa sổ
Với mỗi vách bạn vừa làm xong, bạn gập mỗi đầu và cuối vào khoảng 1cm. Bạn làm tương tự như vậy với những miếng vách còn lại.
Bước 6: Dán các vách lại
Bạn lấy keo dán, dán phần gập 1cm bạn vừa gập vào nắp của lồng đèn, mỗi vách bạn dán vào một cạnh của nắp.
Lấy đầu còn lại của vách, bạn dán vào phần bìa cứng để giá nến. Lúc này, bạn sẽ có được phần nào hình thù của lồng đèn kéo quân rồi đấy.
Bạn cắt các thanh để cố định các vách với nhau bên trong lồng đèn, có chiều rộng khoảng 2-3 cm, chiều dài thì bạn cứ đo cho vừa với chiều dài của lồng đèn.
Bước 7: Làm cánh quạt cho quạt gió
Đây chính là bước làm cánh quạt gió, cánh quạt này có tác dụng là làm quay các hình thú bên trong đèn để đổ bóng lên các vách đèn. Cánh quạt này bạn phải có kích thước nhỏ hơn kích thước của lồng đèn.
Lấy một tờ giấy trắng, đo bằng compa và cắt thành một hình tròn nhỏ hơn kích thước của lồng đèn. Dùng bút chì chia hình tròn thành những miếng bánh tam giác nhỏ, đều nhau khoảng 8-16 hình tam giác, sau đó lấy dao cắt giấy rọc theo các đường kẻ của bút chì. Bạn nhớ chừa ra một khoảng cách tâm 1cm bạn nhé. Xong, bạn gập đầu mỗi cánh quạt và khoảng 0.5cm như hình.
Dùng tiếp một miếng bìa cứng, cắt hình tròn có đường kính nhỏ bằng đường kính hình tròn của cánh quạt đã gập đầu vào 0.5cm. Sau đó bạn khoét đi 4 hình tam giác, sao cho đặt vừa vào cánh quạt và dán cố định tâm cánh quạt với tâm hình tròn bạn vừa cắt.
Tiếp tục bạn dán một phần nhỏ đoạn bạn gập 0.5 cm vào thanh của hình tròn như hình. Cứ như vậy, dán đủ hết những cách quạt mà bạn có.
Bước 8: Gắn thanh trục vào quạt gió
Khi dán xong cánh quạt bạn có hình dạng như thế này, sau đó đục một lỗ ở ngay tâm cánh quạt. Dùng một thanh trục có bánh răng để cố định quạt lại, khi quay quạt sẽ không bị lắc.
Bước 9: Trang trí quạt gió
Dùng băng keo và dán những hình thú tùy ý bạn chọn vào như hình.
Bước 10: Cố định trục quay
Lấy một thanh sắt quấn thành như hình, đục 2 lỗ ở 2 bên mép của nắp lồng đèn và gắn thanh sắt vào. Thanh sắt này có tác dụng dùng để giữ cho trục quay.
Đến bước này coi như hoàn thành lồng đèn kéo quân rồi đấy.
Nếu như muốn đốt nến thì bạn lấy cánh quạt ra và để 2 cây nến lên 2 bên sao cho cân và đối xứng bạn nhé.
Xong, đây chính là thành quả tự làm lồng đèn kéo quân rồi đấy.
Mẫu đèn kéo quân đẹp
Giá bán đèn kéo quân hiện nay?
Giá đèn kéo quân hiện nay dao động từ vài chục nghìn đồng đến vài triệu đồng, tùy thuộc vào loại đèn, kích thước, chất liệu và xuất xứ.
Các loại đèn kéo quân truyền thống có giá từ 50.000 đồng đến 200.000 đồng. Loại đèn này thường được làm từ tre, giấy và vải, với các hình ảnh phổ biến như: ông sao, thỏ ngọc, chú cuội, chị Hằng,…
Các loại đèn kéo quân điện có giá từ 200.000 đồng đến 500.000 đồng. Loại đèn này sử dụng động cơ điện để quay, giúp hình ảnh chuyển động mượt mà hơn.
Các loại đèn kéo quân cao cấp có giá từ 500.000 đồng đến vài triệu đồng. Loại đèn này được làm từ chất liệu cao cấp, như gỗ, nhựa, kim loại,… với các hình ảnh được thiết kế tinh xảo và cầu kỳ.
Như vậy là đã xong cách làm đèn kéo quân bằng giấy rồi đấy, đơn giản mà phải không? Với những bước hoàn toàn đơn giản là bạn có ngay lồng đèn kéo quân cực xinh cho Tết trung thu sắp đến rồi. Bên cạnh đó cũng đừng quên làm những chiếc bánh trung thu xinh xắn nữa.
