Hạt ươi là hạt gì? Hạt ươi có tác dụng gì? Hạt ươi mua ở đâu tốt nhất?

Hạt ươi hay vẫn thường gọi là hạt đười ươi, vốn là loại hạt rất quen thuộc với nhiều người. Nó được biết đến như một loại hạt chứa nhiều chất dinh dưỡng và rất tốt cho sức khỏe. Hạt ươi rất dễ ăn có vị ngọt tính hàn, là thực phẩm có khả năng giúp thanh nhiệt. Người ta thường sử dụng hạt ươi để làm thảo dược hay dùng để pha chế các loại nước giải khát. Cùng tìm hiểu tất tần tật: Hạt ươi là hạt gì? Hạt ươi có tác dụng gì? Hạt ươi mua ở đâu tốt nhất?  và cách dùng loại hạt này.

Hạt ươi

Trong sách y học cổ truyền phương Đông, hạt ươi còn có nhiều tên gọi khác như trái đười ươi, Đại hải tử, Đại hải, Đại đồng quả, An nam tử, Hồ đại phát, bàng đại hải, tên tiếng Anh là malva nut, pang da hai.

Cây ươi chủ yếu phân bố ở các tỉnh miền Nam hoặc miền Trung Việt Nam và đặc biệt không thể trồng ở miền Bắc. Hiện nay, cây ươi được trồng và khai thác nhiều ở các vùng Biên Hòa, Bà Rịa Vũng Tàu, Bình Định… Ngoài ra, cây ươi còn phân bố ở một số ít vùng thuộc Campuchia, Thái Lan và các đảo quốc Malaysia.

Quá trình thu hoạch, chế biến và bảo quản hạt đười ươi được thực hiện như sau:

• Thu hoạch: Người ta thường thu hoạch hạt vào khoảng tầm tháng 7-8.
• Cách chế biến hạt ươi: Hạt ươi sau khi được thu hoạch cần đem rửa thật sạch, sau đó đem hạt này đi phơi hoặc sấy cho khô.
• Bảo quản hạt ươi: Sau khi hạt ươi đã khô, cần phải bảo quản hạt ở nơi thoáng mát, tránh môi trường ẩm ướt.

Hạt ươi là hạt gì?

Hạt ươi là một loại hạt được thu hoạch từ cây đười ươi hay cây ươi, có tên tiếng anh là Scaphium macropodum. Tùy theo từng vùng hay khu vực hạt ươi có nhiều tên gọi khác nhau như hạt đười ươi, hạt ươi bay, hạt ươi rừng… Cây ươi được trồng nhiều ở các tỉnh như Biên Hòa, Bà Rịa Vũng Tàu, Bình Định… Ngoài ra, ta vẫn còn thấy loại cây này xuất hiện ở một số vùng của Campuchia, Thái Lan và Malaysia.

Cây ươi thuộc cây thân gỗ, cứ mỗi 4 năm lại cho quả chín 1 lần, quả ươi chín có vỏ màu nâu vàng và khá mỏng. Sau khi thu hoạch quả được phơi hay sấy cho khô để bảo quản thời gian lâu, khi ngâm hạt với nước thì hạt nở ra rất to (khoảng gấp 8 – 10 lần so với kích thước ban đầu). Khi đó sẽ cho ra một dung dịch nhầy màu nâu nhạt, có vị hơi chát chát và mát.

Hạt ươi trên thị trường hiện nay có hai loại chính là hạt ươi bay trâu và hạt ươi  bay sẻ:

• Hạt ươi bay sẻ hay còn được gọi là quả đười ươi bay sẻ, hạt ươi sẻ vì nó có kích thước khá nhỏ, khi quả chín sẽ tự rụng. Loại hạt này tuy nhỏ nhưng khi ngâm hạt nở rất nhanh. Cây ươi bay sẻ được trồng chủ yếu ở các tỉnh thuộc khu vực Đông Nam Bộ như Đồng Nai, Tây Ninh…
• Hạt ươi bay trâu thì có kích thước lớn hơn, hình dạng quả thon dài, khi chín có màu nâu sẫm, khi ngâm hạt nở chậm hơn. Hạt ươi bay trâu được trồng chủ yếu  ở khu vực miền Trung. Loại hạt tương đối khó trồng và khi thu hoạch có sản lượng quả không lớn.

Đặc điểm của hạt ươi

Hạt ươi có hình dạng trứng dài, thường được thu hái vào mùa hè. Hạt ươi có lớp vỏ màu nâu nhạt, da khá nhăn nheo, hạt có kích thước nhỏ nhưng khi ngâm với nước thì nở nhanh và hơn gấp nhiều lần hạt ban đầu. Dung dịch này có màu vàng nâu trong, sền sệt, thường được ăn kèm với đường.

Quả, trái hay hạt ươi khi khô có kích thước khá nhỏ chỉ bằng đầu ngón tay người lớn, có màu vàng ngà đen và da nhăn nheo. Để thu hoạch hạt ươi, người dân thường lên rừng nhặt những hạt ươi đã chín rụng xuống vì vậy có tên gọi là hạt ươi bay, loại hạt này có chất lượng nhất vì hạt đã chín già và tự rụng có màu vàng hạt khá to tròn. Người ta còn thu hoạch những quả ươi tươi mang về phơi khô, tuy nhiên chất lượng loại hạt này không tốt bằng hạt ươi bay.

Trong thành phần thịt của hạt ươi có chứa khoảng 1% chất béo, 59% bassorin, chất béo, chất nhầy, chất đắng và tanin. Phần đường có chứa trong hạt chủ yếu là đường galactose, pentoza và đường arabinoza. Đây chính là những dưỡng chất làm nên giá trị cho hạt ươi bay. Trong y học, hạt ươi được xem là một loại dược liệu với nhiều công dụng chữa bệnh cũng như tăng cường sức khỏe.

Hạt ươi có tác dụng gì?

Với đặc tính giải nhiệt, chống viêm hiệu quả, hạt được ươi có nhiều công dụng hữu ích đối với sức khỏe:

• Chữa trị các bệnh nổi mề đay, chàm, vảy nến
• Chống nhiễm trùng đường tiết niệu và  thanh lọc cho hệ bài tiết
• Làm sạch đường ruột, cải thiện tình trạng viêm loét dạ dày, đường ruột và cải thiện tình trạng táo bón
• Cải thiện tình trạng thấp khớp
• Làm giảm chứng ợ nóng
• Hỗ trợ ngăn ngừa các nguy cơ gây ung thư
• Thanh nhiệt giải độc cho hệ hô hấp: hỗ trợ điều trị bệnh viêm họng, viêm amidan, ho khan, mất tiếng, khan tiếng…

Ngoài ra, hạt ươi còn có công dụng  giúp cải thiện các triệu chứng khác như: nổi mẩn, mụn nhọt, rối loạn kinh nguyệt ở phụ nữ, đau đầu, khó ngủ…

Hạt ươi có lượng calo thấp, rất giàu chất xơ nên có hiệu quả hỗ trợ quá trình giảm cân, cải thiện sức khỏe  làn da và ngăn ngừa các dấu hiệu lão hóa.

Hạt ươi dùng để làm gì?

Có rất nhiều cách kết hợp để tạo ra những món ăn hay các loại thức uống ngon miệng từ hạt ươi.  Loại hạt cũng là nguyên liệu quan thuộc trong nhiều món ngọt tráng miệng của người Hoa như sâm bổ lượng, chè hạt sen… Sau đây sẽ giới thiệu đến bạn một số công thức chế biến các món ăn ngon từ hạt ươi:

Trà hạt ươi

Uống trà hạt ươi là cách sử dụng hạt ươi phổ biến nhất hiện nay. Trà hạt ươi có tác dụng giảm đau nhức, làm ấm cổ họng và ấm khí quản giúp bảo vệ hiệu quả cổ họng, khí quản.

Nguyên liệu cần chuẩn bị: Hạt ươi bay sấy khô 2 – 3 hạt

Cách sử dụng: Cho hạt ươi vào ấm, cho thêm nước lọc vào, sau đó đun đến khi nước sôi trong thời gian khoảng 15 phút, là có thể tắt bếp. Trà hạt ươi dùng uống nhiều lần trong ngày, không nên trữ sang hôm sau.

Hạt ươi kết hợp đường phèn

Hạt ươi kết hợp cùng với đường phèn có tác dụng lưu thông đường huyết trong cơ thể, bổ sung năng lượng và giảm tình trạng đau nhức do bệnh gai xương gây ra. Cách sử dụng hạt ươi này còn có tác dụng hỗ trợ hiệu quả trong quá trình chữa đại tiện ra máu.

Nguyên liệu cần chuẩn bị: 4 – 5 hạt ươi, 2 viên đường phèn (bạn có thể tăng giảm liều lượng tùy vào khẩu vị nhưng đừng cho quá nhiều), 2 tô nước lọc.

Cách sử dụng: Cho hạt ươi và đường phèn vào nồi, sau đó thêm nước lọc vào và rồi đun sôi cho đến khi đường phèn tan hết là có thể tắt bếp. Dùng uống nhiều lần trong ngày.

Hạt ươi kết hợp cam thảo

Cam thảo là dược liệu có công dụng giảm đau nhức, tốt cho cơ xương khớp, được sử dụng nhiều trong các bài thuốc y học dân gian. Hạt ươi kết hợp cùng với cam thảo sẽ có tác dụng giảm đau nhức, khó chịu do bệnh gai cột sống gây ra, đồng thời chữa các triệu chứng đau họng, khô họng, sưng to ở nướu răng.

Nguyên liệu cần chuẩn bị:

• 5 hạt ươi khô
• 5 gram rễ cam thảo
• 1000ml nước lọc

Cách thực hiện

• Cho hạt ươi, cam thảo vào nồi đất, thêm nước lọc vào rồi hầm ở lửa nhỏ trong thời gian khoảng 1 – 2  tiếng.
• Hầm đủ thời gian thì tắt bếp, nhấc nồi xuống và chắt lấy nước thuốc. Dùng uống trong ngày. Chăm chỉ dùng đều đặn trong thời gian dài sẽ có dấu hiệu cải thiện rõ rệt.

Hạt ươi sống

Một cách đơn giản đó là ăn hạt ươi sống có công dụng làm giảm cơn đau nhức, hỗ trợ điều trị hiệu quả bệnh gai cột sống.

Nguyên liệu cần chuẩn bị: 20 hạt ươi

Cách thực hiện:

• Rửa sạch hạt ươi rồi sau đó ngâm trong nước ấm (khoảng 70 độ C) cho hạt nở trong khoảng 2 tiếng.
• Đến khi hạt i ươi đã mềm, nở bung, thì vớt hạt ra  để ráo nước rồi nhặt bỏ phần hạt và  gân xơ.
• Cho cơm hạt ươi thu được vào cốc và thêm một ít đường cho vừa ăn. Dung đều đặn hàng ngày mỗi ngày dùng 3 lần. Sau khoảng 10 – 14 ngày sẽ có cải thiện rõ rệt. Tùy thuộc vào cơ địa của mỗi người có thể điều chỉnh liều lượng dùng cho phù hợp hoặc tham khảo các chuyên gia dinh dưỡng.

Một số lưu ý khi sử dụng hạt ươi để chế biến món ăn:

Khi sử dụng với liều lượng nhiều vì mục đích để chữa bệnh, bạn không nên trong thời gian lâu hơn 2 ngày để tránh tác dụng phụ.

Đười ươi tính hàn, thanh mát không phù hợp sử dụng cho những người thiếu nhiệt lượng cơ thể và những người có đường tiêu hóa kém hoặc có bệnh về đường tiêu hóa.

Hạt ươi không được ăn khi chưa được xử lý ngâm trong nước. Vì khi hạt ươi vào cơ thể nó có thể hút nước và trương lên, khi đó gây tắc ruột và khó thở.

Hạt ươi dùng bao nhiêu thì ngâm bấy nhiêu, không ngâm quá nhiều để dự trữ. Vì sẽ làm hạt ươi mất chất dinh dưỡng và có thể  bị nhiễm khuẩn.

Những người nào thích hợp dùng hạt ươi?

• Người bị ho, viêm họng lâu ngày lâu ngày, kéo dài không dứt.
• Người thường xuyên  bị chảy máu cam, khó cầm được máu
• Người có nhu cầu thanh nhiệt cơ thể, giải độc cho gan, thận và trị nổi mụn nhọt
• Người bị gai đôi cột sống
• Hạt ươi được khuyên dùng ở những bệnh nhân có vấn đề về đường tiết niệu

Hạt ươi mua ở đâu?

Hạt ươi thích hợp dùng làm quà để biếu tặng cho người thân, bạn bè, đối tác để làm thực phẩm bổ dưỡng, thanh nhiệt cơ thể, điều trị đau cổ họng và bệnh gai cột sống.

Hạt ươi có thể dễ dàng tìm mua ở các cửa hàng buôn bán các loại thảo dược thiên nhiên. Khi mua bạn cần chọn những hạt căng mẩy và có vỏ nâu vàng. Vì đây là những hạt chất lượng và chứa nhiều thành phần dinh dưỡng nhất. Còn những hạt có vỏ màu nâu đen, đây là những hạt được thu hoạch khi còn non và được xông đen hoặc phơi khô. Loại này thường khi ngâm nước không nỡ nhiều.

Hạt ươi khi mua cần có thương hiệu và nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng. Hạt đảm bảo không sử dụng các chất bảo quản hay tẩy qua hóa chất làm sạch. Chỉ những loại hạt này mới đảm bảo an toàn và không gây nguy hại cho sức khỏe.

Lời kết

Với hàm lượng dinh dưỡng cao cũng như những công dụng đối với sức khỏe, ngoài ra, cách dùng hạt ươi cũng rất đơn giản và tiện dụng. Nên loại hạt này được xem như là một thức uống lành mạnh, tuyệt vời cho bạn giúp thanh nhiệt vào những ngày hè nắng nóng. Hãy thử tưởng thức hạt ươi với những cách chúng tôi vừa giới thiệu trong bài viết trên nhé!