Bên cạnh “tùng, trúc, cúc, mai” thì lan cũng rất nổi bật và được ví như loài hoa dành cho người quân tử. Lan thanh tao, sang trọng, quý phái với vô số màu sắc, hình dáng hấp dẫn. Tuy nhiên muốn trồng được lan hay “chơi” lan cần bỏ ra nhiều thời gian, công sức. Nếu chưa biết cách chăm lan chuẩn kĩ thuật thì bạn đừng bỏ qua đầy đủ thông tin từ NGONAZ dưới đây. Một số loại lan dễ trồng hơn cả mọi người có thể cân nhắc như lan hồ điệp, lan vũ nữ,…
-> Xem thêm: Cách chăm hoa hồng đúng kỹ thuật, chơi hoa hồng phải biết
Những điều thú vị về loài lan
Hoa lan hay họ Lan có tên khoa học “Orchidaceae”, thuộc bộ Măng tây, lớp thực vật một lá mầm. Đây cũng là một trong những họ lớn nhất của thực vật, phân bố nhiều nơi trên thế giới. Theo thống kê của vườn thực vật hoàng gia Kew, có tới 880 chi và gần 22.000 loài nhưng số lượng chính xác thậm chí lên tới 25.000 loài. Có khoảng 800 loài lan được bổ sung thêm mỗi năm.
Hoa lan sở hữu nhiều màu sắc khác nhau. Hoa nhỏ nhất có khi chỉ bằng hạt gạo, còn hoa lớn nhất đường kính khoảng 1m. Đa số hoa lan không có hương thơm đặc biệt. Chỉ một số ít là tỏa được hương như Vanilla có nguồn gốc từ Mexico.
Tại Việt Nam, lan có khoảng 137 – 140 chi, trên 800 loài lan rừng. Ngoài việc mọc hoang dã thì lan còn được trồng rộng rãi ở Tây Nguyên, Đà Lạt, Yên Bái,…
Ở Đà Lạt, hoa lan bắt đầu phát triển từ những năm 1960. Các giống lan được nhập bao gồm: thủy tiên trắng, thủy tiên vàng, long nhãn kim điệp, ý thảo, tóc tiên, cẩm báo, kim hài, hạc đỉnh,… Ở Yên Bái, nhờ khí hậu ôn hòa mà thảm thực vật cũng rất phát triển trong đó có hoa lan. Bạn sẽ gặp được nhiều loại lan quý như: hoàng thảo, thanh đạm, giáng hương, thạch mộc,…
Cách chăm lan với yếu tố cơ bản
Sử dụng chậu trồng thích hợp
Trước tiên, việc sử dụng chậu để trồng lan là đặc biệt quan trọng và cần thiết. Chậu cây cần có lỗ thoát nước để nước thừa dễ dàng chảy ra bên ngoài, ngăn chặn không cho lan bị thối rễ. Nếu khi mua về mà cây lan được trồng trong chậu không có lỗ thoát nước, bạn cần trồng lại cây vào chậu mới.
Giá thể trồng lan
Để trồng lan tốt nhất, bạn nên chọn các loại giá thể làm từ vỏ cây hoặc từ rêu. Giá thể làm từ vỏ cây có ưu điểm là độ thoát nước tốt, chống úng, nhưng hạn chế là nhanh phân hủy. Còn giá thể làm từ rêu giữ độ ẩm tốt hơn, tuy nhiên khi tưới cần lưu ý lượng nước và phải thay chậu thường xuyên.
Hiện nay, các giá thể trồng lan phổ biến làm từ gỗ lũa và chậu đát nung. Các giá thể bên trong chậu có thể là than gỗ, vỏ lạc, xơ dừa,… Chuẩn bị nguyên liệu theo các bước sau:
- Than gỗ đã được chặt khúc với kích thước 1x2x3cm và phải ngâm rửa sạch rồi phơi khô.
- Xơ dừa ngâm khoảng 1 tuần cho bớt lượng tannin và chất mặn rồi xé nhỏ.
- Vỏ dừa chặt khúc nhỏ như than rồi ngâm qua nước vôi 5% để diệt sạch nấm bệnh.
Vị trí trồng lan tốt nhất
Đặc điểm sinh học của lan là cần ánh sáng mạnh nhưng gián tiếp mới có thể phát triển một cách tốt nhất. Bạn nên đặt chậu lan ở gần cửa số theo hướng nam, hướng đông để đảm bảo cây luôn nhận đủ ánh sáng với cường độ thích hợp. Nếu mà nhà chỉ có cửa sổ hướng tây, bạn hãy che rèm để bảo vệ cho lan khỏi cháy nắng. Còn cửa sổ hướng bắc đôi khi không cung cấp đủ nguồn ánh sáng mà hoa lan cần.
Nhiệt độ trồng lan
Nhiệt độ cũng là yếu tố đặc biệt quan trọng khi trồng lan. Hoa lan thường sinh trưởng ở nhiệt độ trung bình, sẽ chết khi quá lạnh. Mặc dù nhiệt độ thích hợp khác nhau tùy vào từng loài lan nhưng bạn nên cố gắng duy trì nhiệt độ trong khoảng 16 độ C. Vào ban ngày, nhiệt độ nên ấm hơn ban đêm khoảng 5 – 8 độ C.
Không khí trồng lan
Vì cây lan sống trong đất nên bạn cần tạo điều kiện tốt nhất giúp cho không khí lưu thông, khi đó bộ rễ mới chắc khỏe. Vào những ngày thời tiết tốt, bạn có thể mở cửa sổ để gió nhẹ thổi vào. Hoặc bạn mở quạt trần tốc độ chậm, quạt quay không hướng thẳng vào cây giúp không khí lưu thông. Nếu diện tích cho phép, hãy trồng lan ở nơi cao ráo, thoáng mát như sân thượng, mái hiên hay trên lan can.
Cách chăm lan với nước & độ ẩm
Như đã trình bày ở trên, lan có nguồn gốc từ trong rừng sâu – nơi nhiệt độ mát mẻ và độ ẩm cao nên việc tưới nước cần đặc biệt chú trọng. Nếu bạn tưới quá nhiều dễ làm cây bị thối rễ, mà tưới quá ít thì cây khô héo.
* Yêu cầu với nước khi chăm lan
– Nước tưới cho hoa lan không bị nhiễm mặn, nhiễm phèn hay các tạp chất khác.
– Độ pH tốt nhất cho hoa lan trong khoảng 5 – 6.
– Nên tưới hoa vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát. Không tưới vào buổi trưa khi nắng gay gắt.
– Sau những cơn mưa bất thường, nhất là mưa đầu mùa, bạn nên tưới ngay cho cây nhằm rửa đi chất bẩn trên lá.
– Cách vài ngày, hãy chọc nhẹ 1 – 2 ngón tay vào giá thể trồng cây. Sau đó rút tay ra và xoa 2 ngón tay vào nhau. Nếu không thấy độ ẩm giữa 2 ngón tay thì cần tưới nhẹ cho chúng. Vài phút sau, bạn hãy đổ nước trong đĩa hoặc khay hứng nước dưới chậu cây.
– Tùy theo độ ẩm, khí hậu, giá thể trồng lan, hãy tưới lan vài lần/tuần.
– Bạn có thể trồng lan trong chậu trong suốt. Nhờ đó mà xác định chính xác hơn lúc nào nên tưới nước cho thích hợp.
* Yêu cầu về độ ẩm khi chăm lan
– Bạn cần phun sương hằng ngày nếu độ ẩm là dưới 40%.
– Nên mua dụng cụ đo độ ẩm ở địa chỉ uy tín để kiểm tra độ ẩm cho cây lan. Nếu thấy độ ẩm dưới 40% thì dùng bình xịt phun sương nhẹ lên cây và giá thể mỗi ngày một lần.
– Nếu độ ẩm trong nhà cao hơn 60%, bạn dùng máy hút ẩm trong phòng đặt chậu lan để ngăn vi khuẩn và nấm mốc.
Cách chăm lan với ánh sáng
Ngoài nước, độ ẩm thì ánh sáng cũng là yếu tố tương đối nhạy cảm ảnh hưởng lớn đến quá trình phát triển của lan. Nếu thiếu nắng, cây vươn cao nhưng ốm yếu, nhỏ, không mập, lá có màu xanh tối, dễ bị sâu bệnh tấn công. Nếu thừa nắng, cây bị vàng lá, nhiều nếp nhăn, hoa nở sớm, kém phát triển.
Do vậy tùy theo độ tuổi của từng loại lan mà bạn điều chỉnh ánh sáng thích hợp. Ví dụ một số loại lan thường chơi dưới đây: lan Hồ Điệp có thể chịu được 30% nắng, lan Cattleya chịu được khoảng 50% nắng, lan Vanda lá hẹp có thể chịu được khoảng 70% nắng.
Ngoài ra, ánh nắng còn tùy thuộc vào giai đoạn phát triển của cây. Thời điểm lan con từ 0 đến 10 tháng bạn chỉ cần chiếu sáng khoảng 50%. Đến khi lan từ ngoài 12 tháng đến 18 tháng có thể chịu ánh sáng được đến 70%. Còn thời điểm ra hoa là lúc hoa cần chiếu sáng nhiều hơn.
Cách chăm lan với chế độ phân bón
Muốn lan sinh trưởng tốt thì phân bón cũng là yếu tố những người chơi lan cần quan tâm. Đặc biệt là với loại lan khó tính, ưa dinh dưỡng cao. Một cây lan đủ dinh dưỡng sẽ tươi xanh, lá và giả hành to mập, hoa nở cũng đều, đẹp hơn.
Khi tưới phân cho lan, bạn cần cung cấp khoảng 13 loại dinh dưỡng khoáng thuộc nhóm đa trung và vi lượng. Điển hình có Đạm (N), Lân (P) và Kali (K). Dinh dưỡng trung lượng gồm Lưu huỳnh (S), Magiê (Mg) và Canxi (Ca). Dinh dưỡng vi lượng gồm Sắt (Fe), Kẽm (Zn), Đồng (Cu), Mangan (Mn), Bo (B), Molypđen (Mo) và Clo (Cl).
Khi trồng lan mà thiếu hoặc mất cân đối giữa các chất thì lan không thể phát triển tốt. Tuy nhiên lưu ý bạn không nên bón quá nhiều với nồng độ cao. Dùng phân bón dạng lỏng, pha một nửa nồng độ và bón cho cây mỗi tháng một lần. Không tưới nước trong vòng vài ngày sau khi bón phân vì nếu tưới sẽ làm cho dinh dưỡng thấm ra ngoài.
Nguyên tắc chung khi bón phân cho lan:
– Trong thời kỳ sinh trưởng thân lá mạnh, bạn cần bón đạm cao, lân và kali thấp
– Trước khi ra hoa, bạn cần bón lân và kali cao, đạm thấp.
– Trong khi lan nở hoa, bạn cần bón kali cao, lân và đạm thấp hơn.
Kết luận: Các loại lan đa số đều dễ chăm sóc nhưng có một số loài thì rất khó tính, đỏng đảnh. Nhằm giúp cây phát triển tốt nhất, bạn cần lưu ý các yếu tố: nước, độ ẩm, ánh sáng, phân bón,…
Cách chăm lan với tỉa cành & xử lý sâu bệnh
Tỉa cành
Bạn cần chú ý là hoa lan không nở hoa quá một lần trên cùng một cành, ngoại trừ lan hồ điệp.
– Nếu trồng lan hồ điệp, hãy cắt cành hoa ngay bên trên 2 mắt dưới cùng của cành khi hoa tàn.
– Với các loài lan có củ bẹ, hãy cắt cành ngay bên trên củ bẹ.
– Với những loài lan khác, cắt cành càng sát xuống giá thể trong chậu càng tốt.
Xử lý sâu bệnh cho lan
Hoa lan cũng là loài dễ bị nhiễm sâu bệnh nếu được trồng ở nơi có điều kiện môi trường không thuận lợi. Khi xuất hiện sâu bệnh, tùy vào từng loại mà bạn có biện pháp xử lý thích hợp.
– Sử dụng tay và dung dịch xà phòng
- Bước 1: Dùng tay bắt tất cả sâu bọ nhìn thấy được ở mặt trên và mặt dưới lá cây, cũng như trên những cuống hoa.
- Bước 2: Tiếp đến, sau khi đã bắt sâu bọ bằng tay, bạn pha vào cốc hoặc bát một chút nước rửa bát với nước.
- Bước 3: Nhúng phần giẻ mềm vào dung dịch và lau nhẹ từng chiếc lá, cuống hoa. Khi đó xà phòng sẽ làm sạch chất nhựa dính và bồ hóng, đồng thời tiêu diệt lũ bọ còn sót.
– Xịt thuốc trừ sâu lên cây lan
Nếu trong trường hợp bắt sâu bọ và rửa lá cây mà vẫn còn dấu hiệu bị xâm nhiễm trên cây, bạn đến trung tâm làm vườn tìm mua một loại thuốc trừ sâu an toàn cho cây lan. Nhớ sử dụng theo hướng dẫn trên bao bì.
– Cắt bỏ những phần bị bệnh
Khi bạn phát hiện cây lan bị đổi màu, có vết lốm đốm màu kem, nâu, vàng,… thì có thể là cây hoa bị mắc bệnh. Trước tiên, hãy loại bỏ phần bị nhiễm bệnh càng sớm càng tốt. Dùng kéo cắt cây để tỉa cảnh, hoa và nhớ khử trùng dụng cụ làm vườn trước và sau khi thực hiện. Trong một số trường hợp cây bị quá nặng thì nên loại bỏ hẳn cây để chúng không lây sang cây khác.
– Cây bị nhiễm khuẩn hoặc nhiễm nấm
Các bệnh nhiễm khuẩn phổ biến thường xuất hiện ở cây lan là thối nâu, thối đen, đốm nâu. Chúng sẽ gây ra bệnh lụi tàn, thối rễ. Bạn cần cắt bỏ mô nhiễm bệnh. Sau đó thì xịt thuốc chống nấm hoặc thuốc diệt khuẩn lên cây lan, tùy vào bệnh của cây.
Lời kết
Sở hữu vài chậu lan hay một vườn lan xinh xắn làm cho không khí trong lành và giúp bạn cảm thấy yêu đời, yêu cuộc sống hơn. Tuy nhiên nếu còn đang loay hoay chưa biết cách chăm lan thì những thông tin trên đặc biệt hữu ích và cần thiết. Chúc bạn lúc nào cũng có những bông hoa lan tươi đẹp, rực rỡ nhất nhé.
