Màu sắc là một yếu tố được ứng dụng trong rất nhiều các vấn đề của cuộc sống, đặc biệt là trong thiết kế và các lĩnh vực sản xuất các sản phẩm đòi hỏi yêu cầu cao về tính thẩm mỹ. Trên thực tế, việc phối trộn màu sắc cũng có những nguyên tắc riêng, quy luật riêng mà bạn gần như buộc phải tuân thủ để tạo nên những “bức tranh” đẹp và hài hòa. Nắm chắc 6 nguyên tắc trong cách phối màu chuẩn của thiết kế, bạn sẽ tạo nên những bức tranh màu sắc đẹp và nghệ thuật hơn cả mong đợi.
Cách phối màu tưởng chừng đơn giản dựa trên con mắt thẩm mỹ của mỗi người nhưng nếu nắm chắc được những nguyên tắc riêng của nó, bạn sẽ cảm thấy dễ dàng hơn, nhanh chóng hơn trong việc kết hợp nhiều màu sắc khác nhau cùng lúc. Ngay sau đây, NGONAZ hãy cùng tìm hiểu về ý nghĩa của màu sắc và những nguyên tắc phối trộn màu sắc thông dụng nhất hiện nay nhé.
Phối màu là gì?
Phối màu là quá trình kết hợp các màu sắc khác nhau trong một thiết kế hoặc hình ảnh để tạo ra sự hài hòa, cân đối và hấp dẫn. Nó là một khía cạnh quan trọng của thiết kế và nghệ thuật, và được áp dụng trong nhiều lĩnh vực như thiết kế đồ họa, nội thất, thời trang, trang trí, và hình ảnh số.
Phối màu đúng có thể tạo ra một cảm giác tươi mới, hòa hợp, nổi bật hoặc tạo nên một tác động đặc biệt. Các nguyên tắc cơ bản của phối màu bao gồm sự cân bằng giữa màu sắc chính và màu sắc phụ, sự tương phản, độ sáng tối, và tương đồng. Có nhiều phương pháp để phối màu như phối màu tương phản, phối màu tương đồng, phối màu ba màu, phối màu đồng tông, và nhiều hơn nữa.
Phân loại phối màu
Phối màu có thể được phân loại vào các loại chính dựa trên sự tương phản và mối quan hệ giữa các màu sắc. Dưới đây là một số phân loại phổ biến của phối màu:
Phối màu tương phản: Kết hợp các màu sắc đối lập trên bánh màu, như đỏ và xanh dương, vàng và tím. Phối màu tương phản tạo ra sự tương phản mạnh mẽ và nổi bật.
Phối màu tương đồng: Sử dụng các màu sắc liền kề trên bánh màu, ví dụ như màu xanh lá cây, màu vàng và màu cam. Phối màu tương đồng tạo ra sự mượt mà và nhẹ nhàng.
Phối màu ba màu: Sử dụng ba màu cách đều nhau trên bánh màu, ví dụ như màu xanh dương, màu đỏ và màu vàng. Phối màu ba màu tạo ra sự cân bằng và sự hài hòa.
Phối màu đồng tông: Sử dụng các màu sắc cùng tông màu hoặc tương tự nhau, ví dụ như các sắc thái khác nhau của màu xanh dương. Phối màu đồng tông tạo ra sự nhất quán và ổn định.
Phối màu hỗn hợp: Kết hợp các loại phối màu khác nhau để tạo ra sự độc đáo và sáng tạo. Ví dụ như phối màu tương phản kết hợp với phối màu tương đồng.
Việc lựa chọn phối màu phù hợp phụ thuộc vào mục đích và cảm nhận của người thiết kế. Quan trọng là tạo ra sự cân đối và sự hài hòa giữa các màu sắc để đạt được tác động và tầm nhìn mà người thiết kế mong muốn.
Ý nghĩa của màu sắc
- Có hai loại màu sắc là những màu sắc cơ bản và màu sắc thứ cấp. Trong đó, màu sắc thứ cấp là màu được trộn từ 2 màu khác nhau tạo thành một màu mới.
- Có hai phân cực màu đối lập nhau, một là màu nóng và hai là màu lạnh.
- Bạn càng phối trộn nhiều màu sắc khác nhau sẽ càng tạo nên nhiều màu sắc mới khác nhau, hơn nữa, sắc độ màu sắc cũng đa dạng khác nhau. Sự phát triển trong cách phối màu từ xưa đến nay đã được đúc kết thành vòng tròn màu sắc hay còn gọi là bảng màu cơ bản.
- Tất cả các màu sắc đều có độ sáng tối và độ bão hòa khác nhau.
- Màu sắc thể hiện tinh thần, cảm xúc, giá trị của một “tác phẩm” hay một con người. Chẳng hạn như màu đỏ là tượng trưng của sự nóng giận, màu vàng mang tính chất cảnh báo hay màu hồng là thiên hướng của sự nhẹ nhàng…
Cách phối màu đơn sắc (Monochromatic)
Màu đơn sắc là những màu cơ bản nhất trong quy tắc phối màu, là màu chính, màu chủ đạo trong bất cứ một “tác phẩm” nào và chỉ được điều chỉnh bằng sắc độ từ đậm đến nhạt.
Màu đơn sắc thuần túy có ưu điểm là mang đến cảm giác dễ chịu cho người nhìn nhưng đôi khi vì quá đơn giản nên chúng sẽ không tạo được điểm nhấn ấn tượng. Do đó, bạn cần kết hợp màu đơn sắc với các màu sắc khác để vừa phát huy được lợi thế lại vừa khắc phục được nhược điểm của nó. Hoặc bạn có thể dùng màu đơn sắc trong các “tác phẩm” mang phong cách tối giản sẽ vô cùng phù hợp.
Cách phối màu tương đồng (Analogous)
Kết hợp một màu chủ đạo với các màu sắc khác sẽ tạo ra được nhiều màu sắc hơn nữa được gọi là màu thứ cấp. Tuy nhiên, chúng ta có màu thứ cấp thứ nhất (kết hợp 2 màu), màu thứ cấp thứ hai (kết hợp giữa màu thứ cấp thứ nhất với một màu khác). Khi sắp xếp tất cả lại cùng nhau sẽ tạo thành một bảng màu sắc cơ bản, và các màu sắc tương đồng sẽ xuất hiện liền kề nhau trong vòng tròn màu sắc ấy.
Khi bạn kết hợp 3 màu tương đồng sẽ tạo nên hiệu ứng đa dạng và ấn tượng hơn cho “tác phẩm”, đồng thời mang đến cảm giác vừa hài hòa, êm dịu lại vừa đồng nhất vô cùng hoàn hảo.
Cách phối màu bổ túc trực tiếp (Complementary)
Phối màu bổ túc trực tiếp nghĩa là phối trộn giữa các màu sắc đối lập nhau, đó là những màu sắc nằm ở vị trí đối diện nhau trong bánh xe vòng tròn màu sắc. Thường thì người ta sẽ lựa chọn một màu chủ đạo, sau đó bổ túc thêm các màu sắc “đối diện” với màu chủ đạo. Kiểu phối màu này sẽ tạo nên sự tương phản mạnh vô cùng ấn tượng, thường được lựa chọn để làm điểm nhấn chi tiết quan trọng trong một “tác phẩm”.
Phối màu bổ túc bộ ba (Triadic)
Phối màu bổ túc bộ ba được xem là cách phối màu cơ bản và an toàn nhất. Bạn cần chọn ra một màu chủ đạo, rồi vẽ một tam giác cân trên bánh xe màu sắc để tìm ra hai màu phụ trợ của nó, từ đó có được bộ ba màu cơ bản. Tuy nhiên, tùy từng màu sắc khác nhau mà bạn sẽ có được bộ ba màu có mức độ cân bằng tốt nhất.
Cách phối màu bổ túc bộ bốn (Rectangular Tetradic hay Compound Complementary)
Trong các cách phối trộn màu sắc thì kiểu này là phức tạp và đòi hỏi nhiều thời gian, công sức lựa chọn màu sắc nhất. Tuy nhiên, nếu bạn kiên trì thì thành quả đạt được sẽ vô cùng mãn nguyện khi có được một bộ bốn màu kết hợp mang đến sự mới mẻ vô cùng hiện đại.
Không khác nhiều so với kiểu phối màu với hai màu sắc đối lập nhưng thay vì là hai màu, người thiết kế cần tìm ra bốn màu, thường chia thành hai cặp, một cặp màu nóng và một cặp màu lạnh.
Phối màu bổ túc xen kẽ (Split-complementary)
Khá giống với cách phối màu bổ túc trực tiếp nhưng cách phối màu bổ túc xen kẽ sẽ có ít nhất là 4 màu cho một bảng màu xen kẽ cơ bản, từ đó có thể tạo nên được nhiều bảng màu sắc với sự linh hoạt và những cặp màu sắc mới lạ, ấn tượng. Cách phối trộn màu sắc này được ứng dụng rất nhiều khi muốn tạo điểm nhấn.
Lưu ý khi phối màu
Khi phối màu, có một số lưu ý quan trọng bạn nên xem xét để đảm bảo sự hài hòa và thẩm mỹ trong thiết kế hoặc trình bày màu sắc. Dưới đây là một số lưu ý cơ bản khi phối màu:
Lựa chọn màu chủ đạo: Chọn một màu chủ đạo làm điểm nhấn cho thiết kế. Màu chủ đạo có thể là màu nổi bật hoặc màu thường được sử dụng trong tỷ lệ lớn.
Sử dụng màu tương phản: Sử dụng màu tương phản để tạo sự cân bằng và sự tương phản trong thiết kế. Màu tương phản là các màu nằm ở trái ngược nhau trên bánh màu, ví dụ: đỏ và xanh lá cây, vàng và tím.
Sử dụng bảng màu hài hòa: Sử dụng bảng màu hài hòa, tức là sử dụng các màu có quan hệ hài hòa với nhau trên bánh màu. Các công cụ trực tuyến như Adobe Color hoặc Coolors có thể giúp bạn tạo ra các bảng màu hài hòa.
Sử dụng màu tông màu: Sử dụng các màu có cùng tông màu để tạo ra một thiết kế nhẹ nhàng và thư giãn. Ví dụ, sử dụng các màu pastel hoặc các màu trung tính.
Đánh giá màu nền: Khi phối màu cho một hình nền hoặc môi trường nhất định, hãy xem xét màu nền đó và đảm bảo màu sắc của thiết kế phù hợp và nổi bật trên nền đó.
Sử dụng màu xung quanh: Xem xét màu sắc của các yếu tố xung quanh thiết kế của bạn, chẳng hạn như màu của nội thất hoặc màu của các yếu tố kề cạnh. Đảm bảo rằng màu sắc của thiết kế phối hợp và không mâu thuẫn với môi trường xung quanh.
Kiểm tra trên nhiều thiết bị: Khi làm việc trên các dự án trực tuyến hoặc đa phương tiện, hãy kiểm tra màu sắc trên nhiều thiết bị khác nhau để đảm bảo sự nhất quán và khả năng nhìn thấy tốt trên mọi nền tảng.
Thử nghiệm và điều chỉnh: Hãy thử nghiệm và điều chỉnh các màu sắc trong quá trình thiết kế. Đôi khi một màu có thể trông tốt trên một bảng màu nhưng không phù hợp khi được áp dụng vào thiết kế thực tế.
Tránh quá tải màu sắc: Tránh sử dụng quá nhiều màu sắc khác nhau trong một thiết kế. Tập trung vào một số màu chính để đảm bảo tính nhất quán và tránh sự phức tạp không cần thiết.
Tin cậy vào cảm quan của bạn: Cuối cùng, hãy tin tưởng vào cảm quan của bạn và sự sáng tạo cá nhân khi phối màu. Luôn thử nghiệm và khám phá để tìm ra những phối màu độc đáo và thú vị.
Hệ màu RGB (màu cộng) là gì?
RGB là viết tắt của 3 màu cơ bản của ánh sáng thông thường: Red (đỏ) – Green (xanh lá) – Blue (xanh dương). Nguyên lý của hệ màu RGB là phát xạ ánh sáng (các màu phát sinh từ 3 màu RGB sẽ sáng hơn các màu gốc) và thường được sử dụng cho những vật phát ra ánh sáng như màn hình TV, máy tính, máy ảnh kỹ thuật số và những thiết bị điện tử khác.
Hệ màu CMYK (màu trừ) là gì?
CMYK là viết tắt của của hệ màu trừ bao gồm Cyan (xanh) – Magenta (hồng) – Yellow (vàng) – K (black – đen). Trong đó màu đen được quy định là K thay vì B vì B đã được dùng để chỉ màu xanh Blue và K có nghĩa là key (chủ yếu, then chốt).
Nguyên lý của hệ màu CMYK là hấp thụ ánh sáng. Nghĩa là CMYK sẽ loại trừ ánh sáng đi từ ánh sáng gốc là màu trắng để tạo ra các màu sắc khác. Vì vậy CMYK được gọi là hệ màu trừ. Hệ màu này thường được sử dụng cho các vật phản chiếu ánh sáng như các ấn phẩm in ấn, thiết kế (sách, tạp chí, poster…)
Màu cơ bản, màu thứ cấp và màu tam cấp là gì?
Trong 12 màu sắc của bánh xe màu sắc được chia thành 3 phần: màu cơ bản (màu chính), màu thứ cấp và màu tam cấp.
Màu chính: gồm 3 màu chính: màu vàng, màu xanh dương và màu đỏ. Từ 3 màu chính này bạn có thể pha trộn thành các màu khác nhau và khi trộn với nhau bạn thu về được màu đen.
Màu thứ cấp: Bằng cách pha 2 màu cơ bản trong bộ 3 màu chính với nhau, bạn thu được 1 màu thứ cấp. Có 3 màu sắc trung tính: xanh lá cây, tím và da cam.
Màu tam cấp: Khi pha màu chính và màu thứ cấp liền kề nhau, bạn thu được màu tam cấp. 6 màu tam cấp chính là: màu vàng-lục, xanh-xanh, xanh-tím, đỏ tím, đỏ cam và vàng cam.
Bánh xe màu sắc là gì?
Từ 12 màu sắc cơ bản gồm màu cơ bản, thứ cấp và tam cấp có cùng tông màu, sắc thái tạo nên bánh xe màu sắc.
Lời kết
Trên đây là một số nguyên tắc phổ biến trong cách phối màu được các chuyên gia thiết kế sáng tạo và ứng dụng rộng rãi. Tùy thuộc vào mục đích và nhu cầu thực tế mà bạn sẽ có cách phối trộn màu sắc khác nhau. Chúc bạn thành công trong cách phối màu để tìm ra những sự kết hợp tuyệt vời nhất nhé.
